A mund tė vijė deri te ndarja e (veriut) Kosovės?!
Naim-KELMENDIBashkėsia ndėrkombėtare, do tė duhej qė pėrfundimisht ta ndėshkojė kėtė politikė tė Serbisė,e qė shkon nė drejtim tė destabilitetit nė hapėsirat ballkanike,dhe ėshtė kryekėput kundėr integrimeve evropiane tė rajonit.
Shkruan: Naim KELMENDI
Ajo qė ėshtė thėnė kohėt e fundit, ne njė artikull tė gazetės zagrebase Danas, kinse pėr njė Dejton tė Dytė pėr Kosovėn,ėshtė jo pa seriozitetin dhe domethėnien e vet. Kėshtu kanė ndodhur gjėrat edhe pėrgjatė historisė,shumė fatkeqe pėr territoret shqiptare. Dhe, kėto tragjedi tė ndarjeve kanė pikasur qė nga Kongresi famėkeq i Berlinit mė 1878, e kėndej. Mbase kėtė mėsim e kemi nxjerrė nga historia, sepse ajo, siē ėshtė thėnė ėshtė mėsuesja e jetės. Ja, tash pas dy vjet shtetėsie tė Kosovės, sikur ende sillen skenarėt e ndarjes nėpėr kokat e njerėzve tė diplomacisė, jo vetėm serbe, por edhe asaj ndėrkombėtare. Kjo tregon thjeshtė pėr mosqendrueshmėrin e kufijve nė Ballkan,ose Bashkėsia Ndėrkombėtare ėshtė e mirkuptuar qė pėrfundimisht ta zgjidhė ēėshtjen e kufijve
Me Serbinė, si shtet, por edhe Kosova si shtet, duhet tė bisedohet. Kėto sinjale po vijnė edhe nga Brukseli, por si do qė tė jetė pėrmbajtja dhe epilogu i kėtyre bisedimeve, kuptohet pėr shkak tė integrimeve evropiane, tashmė qeveria e Kosovės, e ka pėr borxh qė tė jetė e gatshme dhe e pėrgatitur edhe pėr ndarjen e veriut tė Kosovės ose pėr opsinonin e shkėmbimit tė territoreve, nė mėnyre qė tė vie deri te njė situatė stabile, nėse kėtė e ka parashikuar faktori ndėrkombėtar. Sa janė kėto tė vėrteta, kjo i mbetet tė ardhmes, por njė gjė dihet fare qartė, se orekset e Serbisė, pėr territore janė evidente sot e gjithė ditėn,por mbase territori i Republikės sė Kosovės ėshtė i garantuar nga bashkėsia ndėrkombėtare.Sipas njė prejudikimi,nėse edhe pas bėrjes sė Kososvės shtet dhe njohjes ndėrkombėtare tė saj,qenka nė lėvizje ndonjė skenar i tillė pėr ndarje tė veriut,apo nė tė vėrtetė,qė siaps kėtyre pikėpamjeve, tė shkohet nė mėnyrėn qė veriu i banuar me shumicė serbe ti jipet Serbisė dhe Kosova lindore ti bashkohet Kosovės, nė lojėrat e diplomacisė ēdo gjė ėshtė e mundshme.Por,njė gjė duhet pasur parasysh,nėse vije deri te ndryshimi i kufijve nė Ballkan,atėherė kjo do tė shkaktojė njė efekt domino. Kėtė duhet ta ketė parasysh faktori ndėrkombėtar. Republika e Kosovės ėshtė e njohur ndėrkombėtarisht me territorin e vet prenda hapėsirės ekzistuese. Pėr njė ristrukturim tė Ballkanit, ndoshta edhe mund tė qarkullojnė skenare tė mbuluar nėn rogozin e diplomacisė ndėrkombėtare, por mbase atėherė duhet pėrfundimisht tė vije deri te ndryshimi i kufijve ekzistues tė territoreve shqiptare nėn Maqedoninė, ato nė Mal tė Zi e kėshtu me radhė, ngase padrejtėsitė historike ndaj territoreve tė Shjqipėrisė natyrale, janė drastikisht tė rėnda, dhe kėshtu do tė mund tė vijė deri te nje stabilitet i pėrhershėm, mbase, nė kėtė kuptim mund do tė duhej tė mendonte diplomacia evropiane, ngase ia ka borxh ēėshtjes shqiptare nė pėrgjithėsi
Nėse e shikojmė nga prizmi historic ēėshtjen e pavarėsisė sė Kosovės, atėherė pavarėsia e Kosovės ka qenė njė kompromis, ngase e natyrshme ka qenė qė nė tė vėrtetė Kosova tė bashkohej me shtetin amė-Shqipėrinė, asaj tė cilės edhe i ka takuar gjithmonė. Kombi shqiptar sot ka dy shtetet,pastaj ėshtė 40 pėrqind nė Maqedoni, nė Kosovėn Lindore, nė Trojet etnike nė Mal tė Zi, dhe ėshtė poashtu edhe Ēamėri, e cila ēėshtje duhet tė hapet gjithėsesi pėr bashkėsinė ndėrkombėtare
Njė gjė duhet ditur, serbėt nė Kosovė, edhe si minoritet, janė kolonė tė ardhur, por megjithatė jetojnė nė territorin e Kosovės, dhe ēdo ndarje e territorit, me dioptrinė se kinse atje, veriu banohet nga serbėt dhe ashtu-kėshtu ėshtė mė shumė i shkon Serbisė, ėshtė humbje pėr Kosovėn. Serbėt minoritarė, nuk e kanė sjellur territorin me vete, e kanė gjetur kėtu nė Kosovėn shqiptare
Andaj, sot minoriteti serb ka filluar tė integrohet nė jetėn institucionale dhe politike tė Kosovės, ku edhe kanė filluar tė jetėsojnė jetėn institucionale, pėrmes krijimit tė komunave tė reja, si nė Graqanicė, Partesh etj. Sidomos me planin e Ahtisarit, kėtij minoriteti i janė dhėnė mjaftė tė drejta, deri te vetėqeverisja lokale, ku shumicė janė serbėt, por ata mbase jane qytetarė tė Republikės sė Kosovės.Edhe serbėt e Veriut mė nė fund do tė duhej tė integrohen nė jetėn e shtetit,tė shkėputet financimi i tyre nga Serbia etj. Nė tė vėrtetė, bashkėsia ndėrkombėtare, nė kėtė apo nė atė mėnyrė, po i jep krah skenarit tė diplomacisė sė Beogradit, nė realizim tė planit nacional serb pėr krijimin e Serbisė sė Madhe, pėr ēka edhe ndodhėn tri luftėra nga po kjo politikė ultranacioanliste serbe, nė krye me Millosheviqin. Kėshtu po veprohet edhe me Republikėn Serbe tė Krajinės nė Bosnjė, edhe atje politika serb inspiron skenarin e njė Referendumi pėr ndarje. Bashkėsia ndėrkombėtare, do tė duhej qė pėrfundimisht ta ndėshkojė kėtė politikė tė Serbisė, e qė shkon nė drejtim tė destabilitetit nė hapėsirat ballkanike, dhe ėshtė kryekėput kundėr integrimeve evropiane tė rajonit.