Bakteriet pathogjenike dhe viruset janė pėrgjegjėse pėr shumė raste tė sėmundjeve tė shkaktuara nga
mikroorganizma qė prodhojnė helme. Njė punonjės i infektuar nga ushqimi mund ti transferojė organizmat
qė shkaktojnė sėmundje tek ushqimi dhe/ose mjetet e kuzhinės. Simptomat mund tė fillojnė (koha e fillimit)
brenda disa orėve ose disa ditėve mbasi tė jetė ngrėnė ushqimi i ndotur. Simptomat mund tė zgjasin pėr 24-
48 orė, por mund tė vazhdojnė pėr njė javė ose mė shumė. Disa njerėz paraqesin njė rrezik tepėr tė madh
ndaj sėmundjeve tė shkaktuara nga mikroorganizma qė shkaktojnė helme. Kėtu pėrfshihen tė vegjėlit, tė
moshuarit, ata me imunitet jonormal dhe grate shtatzėna. Pėr tė shmangur ndonjė shpėrthim tė sėmundjes,
ėshtė e rėndėsishme qė punonjėsit e ushqimit dhe manaxherėt e tyre ti njohin kėto gjendje dhe ti
pėrjashtojnė nga pėrgatitja e ushqimit punonjėsit e infektuar.
Pėrgjegjėsitė e punonjėsve
Shėndeti i punonjėsit ėshtė njė aspekt i
rėndėsishėm pėr parandalimin e sėmundjeve qė
shkaktohen prej ushqimeve me mikroorganizma qė
prodhojnė helme. Pathogjenet mund tė
transmetohen nga njė punonjės i sėmurė tek
ushqimi. Pėr tė shmangur ndonjė shpėrthim tė
sėmundjes, punonjėsit e ushqimit duhet ti
raportojnė simptomat dhe sėmundjet tek
administrata.
Punonjėsi i ushqimit duhet ta informojė
administratėn nėse:
1. Diagnostikohet me njė sėmundje tė shkaktuar
nga:
a) Tifoja e salmonelės,
b) Speciet Shigella,,
c) Speciet Ikoli,
d) Virusi i Hepatitit A; ose
e) Pathogjene tė tjera tė krijuara nga
mikroorganizma nė ushqime qė prodhojnė
helme, tė tilla si speciet e Salmonelės,
speciet e Kamfilobakteries, Norovirusi,
speciet e Kriptosporidiumit, speciet e
giardias, aureusi i Stafilokokut ose
monocitogjenet e Listeriozės.
2. Ka simproma nė lidhje me:
a) Njė sėmundje akute gastro-intestinale, si
p.sh. diarre, temperaturė, tė vjella, verdhėz
ose dhimbje fyti me temperaturė, apo
b) Njė dėmtim nė duar, kyēet e dorės ose
pjesė tė ekspozuara tė krahut qė janė tė
ēara ose qė rrjedhin. Nė raste tė tilla, duhet
tė sigurohet njė pengesė pėr ta mbuluar
plagėn dhe duhet tė pėrdoren doreza me
njė pėrdorim tė vetėm.
3. Ka patur ndonjė sėmundje nga:
a) Tifoja e salmonelės gjatė tri muajve tė
fundit,
b) Speciet e shigellės ose Ikoli 0157:H7 gjatė
muajit tė fundit ose
c) Hepatitin A gjatė muajit tė fundit.
Pėrgjegjėsia e administratės
Administrata duhet tė marrė masa kur punonjėsit e
ushqimit raportojnė simptoma dhe sėmundje.
Masat pėrfshijnė:
1. Mos e angazhoni nė punė punonjėsin e ushqimit
nėse ėshtė diagnostikuar me ndonjė nga
sėmundjet e shėnuara nė numrin 1 tek
Pėrgjegjėsia e Punonjėsit dhe raportoni tek
autoriteti rregullator. Mosangazhimet nė punė
mund tė ndėrpriten nėn miratimin e autoritetit
rregullator
2. Kufizoni punonjėsin e ushqimit nga puna me
ushqimet e hapura, me pajisjet e mjetet e
pastra tė kuzhinės dhe me artikujt e
pambėshtjellė dhe me njė pėrdorim tė vetėm
nėse punonjėsi:
a) Po vuan nga simptomat e pėrshkruara nė
numrin 2a tė Pėrgjegjėsisė sė Punonjėsit
ose
b) Nuk ka simptoma, por i ka dalė pozitive
nevoja e feēes pėr pathogjenet e shėnuara
nė numrin 1 tė Pėrgjegjėsisė sė Punonjėsit.