Mėnyra mė e mirė pėr tė nisur ditėn
Kėrkimet e fundit tė institutit
evropian mbi ushqyerjen
tregojnė se rreth 80 pėr
qind e evropianėve e nisin
ditėn duke ngrėnė mėngjes,
megjithėse askush nuk i
kushton atij mė shumė se
11 minuta. Zakonisht, vakti
i parė pėrbėhet nga kafeja
dhe ndonjė biskotė. Meqenėse
ėshtė edhe
vakti i parė i ditės,
duhet tė jetė i pasur,
i larmishėm, i
lehtė dhe mbi tė gjitha tė
konsumohet nė qetėsi, pėr
tė evituar nisjen e ditės me
kėmbėn e gabuar
Imazhi ėshtė gjithmonė i njėjtė, nga njė brez
te tjetri, pavarėsisht kohės, punės apo moshės:
nėna dhe babai (ose tė paktėn njėri
nga tė dy), pėrpara me filxhanėt e ngrohtė dhe
tabakanė plot me kruasan apo ėmbėlsira tė tjera.
Kėshtu i ilustrojnė mėngjeset televizionet
dhe gazetat prej mė shumė se gjysmė shekulli.
Nė tė vėrtetė, sot nuk ėshtė mė kėshtu, sepse
luksi i vėrtetė i kėtij mijėvjeēari nuk ėshtė paraja,
por koha. Madje edhe nė mėngjes. Sot nuk
na mungon asgjė: kafe, fruta nė tė gjitha stinėt,
qumėsht i shijshėm, bukė e ēdo lloji, apo biskota
tė shijshme qė Evropa ka mė shumė se 2000
vjet qė i prodhon, na mungon vetėm koha. Me
pak fjalė, mėngjesi i bollshėm ėshtė pasqyra besnike
e zgjimeve tona tė pėrditshme. Kėrkimet e
fundit tė institutit evropian mbi ushqyerjen tregojnė
se rreth 80 pėr qind e evropianėve e nisin
ditėn duke ngrėnė mėngjes, megjithėse askush
nuk i kushton atij mė shumė se 11 minuta. Zakonisht,
vakti i parė pėrbėhet nga kafeja dhe
ndonjė biskotė. Pak a shumė ėshtė njėlloj si tė
fusėsh gishtat nė prizėn e korrentit, shpjegojnė
dietologėt. Ata thonė se, meqenėse ėshtė edhe
vakti i parė i ditės, duhet tė jetė i pasur, i larmishėm,
i tretshėm dhe mbi tė gjitha tė konsumohet
nė qetėsi, pėr tė evituar nisjen e ditės me
kėmbėn e gabuar. Nga se duhet ta nisim? Nga
kapuēinoja plot yndyra dhe alkaloidė qė lodhin
stomakun dhe mėlēinė, apo nga brioshėt, gjalpi
dhe reēeli shumė i ėmbėl? Mėngjesi mė i dashur
qė evropianėt preferojnė ta hanė nė bare ėshtė
shumė larg atij tė shėndetshmit. Por edhe nė
shtėpi gjėrat nuk shkojnė mė mirė, sepse zakonisht
mbi tavolinė dy ushqimet mė tė dashura
dhe mė tė shpeshta janė biskotat dhe kutia me
corn flakes. Kėta tė fundit, sipas njė studimi
tė kryer nga disa mjekė anglezė, pėrmbajnė njė
sasi tė madhe sheqeri. Sikur kjo tė mos mjaftonte,
mė shumė se gjysma e evropianėve prej
vitesh kanė hequr dorė nga mėngjesi familjar,
duke zėvendėsuar ritin kolektiv me praktikėn
e njė personi tė vetėm. Ėshtė vėrtet pėr tu
adhuruar qė nė disa vende tė Evropės perėndimore
mėngjesi ėshtė pasaporta e duhur pėr
ta nisur mirė ditėn. Praktika e shėndetshme e
tė ushqyerit me briosh, qumėsht, gjalpė, bukė
tė thekur apo vezė tė skuqura, proshutė dhe
bukė tė zezė, ėshtė pėr tu marrė shembull. Por
edhe pse shumica prej nesh e di rėndėsinė e tij,
askush nuk merr guximin ti kushtojė aq shumė
vėmendje. Duhet tė mėsojmė tė ushqehemi e
jo tė hamė thjesht se jemi tė uritur, tregojnė
dietologėt, tė cilėt e vėnė theksin mė shumė te
cilėsia e ushqimeve, se sa te pėrmbajtja kalorike
e tyre. Atėherė i hapet plotėsisht rruga djathit tė
freskėt, bukės me drithėra, me pak gjalpė dhe
marmelatė, apo kosit tė pėrzierė me fruta dhe tė
pasur me fara liri apo kungulli. Sigurisht, ata qė
nuk shqetėsohen fare pėr kilet e tepėrta, mund
tia lejojnė vetes edhe njė fetė proshutė mes njė
sanduiēi tė lyer me djathė dhie tė freskėt dhe
pak limon, qė pavarėsisht asaj qė duket, barazon
vitaminat qė do tė merrnit pėrmes njė gote
me lėng portokalli. Por pėrveē ushqimit, sekreti
qėndron te mėnyra e ngrėnies dhe shijimit.
Atėherė vėrtet ia vlen qė tė ngrihemi gjysmė
ore mė pėrpara se sa orari i zakonshėm. Ato qė
zakonisht heqin dorė prej mėngjesi, janė zakonisht
femrat. Ndoshta ideja e kileve tė tepėrta i
tmerron. Kėshtu, sipas statistikave tė bėra, njė
nė katėr femra tė moshės nga 25 nė 37 vjeēe
zakonisht nuk hanė mėngjesin. Por nuk duhet
asnjėherė tė harrojmė se studimet shkencore tė
20 viteve tė fundit kanė arritur nė pėrfundimin
se mėngjesi ėshtė vakti mė i rėndėsishėm dhe i
domosdoshėm i ditės. Njė mėngjes sado i thjeshtė,
me qumėsht, reēel apo fruta, ėshtė burim
vitaminash. Ai bėn tė mundur njė pėrqendrim
mė tė madh dhe rrit mundėsinė pėr tė kontrolluar
peshėn. Kėshtu, studimet kanė treguar se
fėmijėt qė hanė mėngjes kanė arritur rezultate
tė larta nė provime dhe njė nivel mė tė lartė tė
pėrqendrimit nė klasė. Ata gjithashtu janė mė tė
gjallė dhe mė kreativė. E njėjta gjė vlen edhe pėr
tė rriturit. Gjithashtu ėshtė vėrtetuar se ata qė
nuk hanė rregullisht vaktin e parė tė ditės, kanė
mė shumė mundėsi pėr tu bėrė obezė. Shumė
tė rritur nuk hanė mėngjes, me shpresė se do tė
dobėsohen. Pėr fat tė keq, ideja e humbjes sė
kilogramėve nė kėtė mėnyrė ėshtė krejtėsisht e
dėshtuar
HELMET
Me fundin e dimrit ėshtė e
domosdoshme ta nisėsh ditėn
duke e ndihmuar mėlēinė qė tė
eliminojė helmet nga organizmi.
Njė gjė e tillė mund tė bėhet
duke zėvendėsuar ekspresin me
kafe elbi, pėr ta konsumuar kėtė
tė fundit bashkė me njė frut dhe
pak maja birre tė freskėt tė tretur
nė ujė. Fruktozi preferohet mė
shumė se sheqeri
Citim
57 litra
57 litra qumėsht pėr person
pihen mesatarisht ēdo vit
nga njė evropian
6.2 kg
Kafeja ėshtė mė e preferuar pas ujit.
Zakonisht konsumohet 6.6 kg pėr
person nė vit
12.5 kg
Ėshtė sasia e biskotave qė hahen
nga ēdo evropian pėr mėngjes
gjatė njė viti
6.5 kg
Ėshtė konsumi pėr person i kosit,
ku pėrfshihet si kosi i bardhė, ashtu
edhe ai me fruta
500 gramė
Drithėra, mė pak tė pėlqyerat. Jo mė
shumė se 500 gramė pėr person gjatė
njė viti
FEMIJET
Mėngjesi ideal pėr mė tė vegjlit ėshtė me bazė glucide, me karbohidrate qė
asimilohen ngadalė. Gotės sė qumėshtit tė skremuar mund ti shtohen disa
lugė corn fl akes, apo njė copė bukė me marmelatė pa sheqer dhe njė
frut. Nė kėtė mėnyrė krijohet njė raport i ekuilibruar i proteinave tė tretshme,
kripėrave, vitaminės B dhe fi brave
GRATE SHTATZENA
Ėshtė jashtėzakonisht ushqyes njė gotė kos
natyror i pasuruar me fara (liri apo susami), corn
fl akes, pėr tė konsumuar disa feta biskotash pa
sheqer, tė lyera me reēel apo marmelatė. Mjalti
(mbi tė gjitha ai i freskėt) ėshtė gjithashtu njė
ushqim i shėndetshėm. Pija mund tė jetė sipas
zgjedhjes: kafe, ēaj ose njė gotė qumėsht
SPORTISTET
Zgjedhja e tė gjithė atyre qė merren me aktivitete fi zike ėshtė
e llojit proteina dhe yndyra dhe sipas dietologėve: ēaj ose
kafe, shoqėruar me bukė, gjalpė dhe reēel. Ėshtė e lejueshme
edhe veza e skuqur apo e zierė, e shoqėruar me njė
fetė proshutė dhe njė gotė lėng portokalli tė shtrydhur. Tė
hash njė frut para se tė nisėsh tė merresh me sport, shėrben
pėr ti bėrė sheqernat menjėherė tė disponueshme.
TE MOSHUARIT
Nė mungesė tė sėmundjeve tė caktuara,
u duhet dhėnė pėrparėsi proteinave dhe
sheqernave. Ėshtė plotėsisht i shėndetshėm
njė fi lxhan ēaji ose kosi, qė shoqėrohet me njė
fetė buke drithi, pak marmelatė pa sheqer dhe
nė fund njė frut. Pėr tė moshuarit ėshtė mė
mirė tė evitohen biskotat